کلمه «شهید» از ریشه عربی «شَهَدَ» گرفته شده است و به معنی حاضر بودن می باشد و از آن جایی که اعتقاد بر این است که «شهیدان زنده‌اند» این نام برای آنها انتخاب شده است. شهید یکی از صفات خداوند است و از پیامبر و ملائکه نیز به عنوان شهید یاد شده است، البته منظور گواه بودن و نسبت به دیگران در جایگاه بالاتری قرار گرفتن می‌باشد. در احکام فقهی شهید به شخصی گفته می‌شود که در جهاد با دشمنان خدا و اسلام و به اذن پیامبر و یا نایب ایشان به میدان جنگ رفته و شهید شود. هم‌چنین به فردی که در راه حفظ جان، مال یا ناموس خود در برابر دشمن مهاجم کشته می‌شود، نیز شهید گفته می‌شود.
اسلام اهمیت ویژه‌ای برای شهیدان قایل شده است و کلمه شهید بارها در قرآن آورده شده است. قرآن در آیات 169 تا ۱۷۵ سوره آل‌ عمران می‌فرماید:
البته نپندارید که شهیدان راه خدا مرده‌اند، بلکه زنده به حیات ابدی شدند و در نزد خدا متنعم خواهند بود. آنان به فضل و رحمتی که از خداوند نصیب‌شان گردیده شادمان‌اند و به آن مؤمنان که هنوز به آنها نپیوسته‌اند و بعداً در پی آنها به راه آخرت خواهند شتافت مژده دهند که از مردن هیچ نترسند و از فوت متاع دنیا هیچ غم مخورند.
شهید در ادبیات جمهوری اسلامی ایران شامل کسانی می‌شود که در راه دفاع و حفظ دستاوردهای انقلاب سال ۱۳۵۷ش و کیان نظام اسلامی، استقلال کشور ایران و مقابله با تهدیدات دشمن جان خود را از دست می‌دهند. همچنین ۲۲ اسفند به عنوان روز شهید نام‌گذاری شده است.
روایات بسیاری درباره منزلت و فضیلت شهادت وارد شده است. از جمله اینکه شهادت بالاترین نیکی و گرامی‌ترین مرگ دانسته شده است و برخی از مرگ‌های دیگر در اجر و پاداش، به آن تشبیه شده است. همچنین در دعاهایی که از چهارده معصوم رسیده، شهادت، شهادت زیر پرچم پیامبر(ص) و کشته شدن به‌دست بدترین مردم از خدا درخواست شده است.
در کتاب‌های فقهی، از شهادت و شهید در باب‌ احکام طهارت بحث می‌شود.
کتاب حاضر که با عنوان «هم‌نام» به رشته تحریر درآمده است به زندگی‌نامه، خاطرات، وصیت‌نامه، مناجات، نامه‌ها و دست‌نوشته‌های شهید سید محمدحسن میرجعفری اختصاص دارد. برای ارج نهادن به مقام این شهید والامقام قسمتی از خاطرات این شهید بزرگوار را از زبان خواهرش می‌آوریم:
سال‌ها مکبّر مسجد فاطمیه بود که آیت‌الله بهجت در آن امام جماعت بود. از وقتی که خواندن و نوشتن را فرا گرفت به مطالعه کتاب‌های غیر درسی پرداخت.
او از کتاب‌ها نکته‌برداری می‌کرد. این کار را از پدر آموخته بود. بعضی وقت‌ها هم برای من دربارۀ مطالب کتاب‌ها توضیح می‌داد. بسیار منظم، مقید و با ادب بود؛ به همین خاطر او را در مدسه به عنوان امام جماعت انتخاب کرده بودند.