کتاب «درسنامه فقه مهندسی» تازه‌ترین اثر علمی ـ آموزشی حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمد معرفت، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، با هدف ارائه احکام شرعی ویژه جامعه مهندسی کشور، منتشر شد.
فقه مهندسی با نهادینه‌کردن مسئولیت‌پذیری دینی در فعالیت‌های عمرانی، شفاف‌سازی روابط کاری، رعایت حقوق شرعی و قانونی و ارتقای اخلاق حرفه‌ای، بستری برای تحقق سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی در محیط کار و جامعه فراهم می‌آورد. این رویکرد نه‌تنها پیشگیری از تخلفات و تضییع حقوق را تضمین می‌کند، بلکه با هدایت طراحی، اجرا و نظارت بر پروژه‌ها به سوی ارزش‌های اسلامی، موجب ارتقای کیفیت خدمات و جلب رضایت الهی می‌شود.
دکتر محمد معرفت، مؤلف این درسنامه، از معدود پژوهشگران و مدرسانی است که تحصیلات عالی حوزوی و دانشگاهی را توأمان دارد. وی فارغ‌التحصیل رشته مهندسی عمران و مهندس پایه ارشد سازمان نظام مهندسی ساختمان است. در حوزه علمیه قم تا مقطع سطح چهار در رشته فقه و اصول تحصیل کرده و همچنین دارای دکتری تخصصی در رشته شیعه‌شناسی می‌باشد. این ترکیب کم‌نظیر از دانش فنی مهندسی و تبحر علمی در علوم اسلامی، زمینه‌ساز نگارش این اثر میان‌رشته‌ای و کاربردی شده است.
این کتاب، که توسط انتشارات خادم‌الرضا(ع) و در ادامه تجربه موفق انتشار کتاب «مقررات شرعی ساختمان و مهندسان» تدوین شده، نخستین درسنامه جامع در حوزه «فقه کاربردی مهندسی» است که در 14 درس به میزان 2 واحد درسی و متناسب با یک نیم‌سال تحصیلی برای دانشجویان رشته‌های فنی و مهندسی تنظیم گردیده است. اثر حاضر، احکام مهندسی را بر اساس فتاوا و استفتائات فقهای عظام ـ با محوریت بیانات و فتاوای مقام معظم رهبری مدظله‌العالی ـ همراه با نمونه‌ها و مثال‌های کاربردی، در سه شاخصه «مسأله‌محوری»، «اتقان» و «ادبیات دانشجویی» ارائه می‌کند.
اصل و محور اصلی محتوای کتاب بر اساس فتاوای مقام معظم رهبری مدظله‌العالی است؛ اما در موارد لازم، آرای سایر مراجع عظام نیز برای تکمیل بحث یا رفع ابهام ذکر شده است. این رویکرد هم انسجام و وحدت محتوایی ایجاد کرده و هم برای مهندسان با مراجع تقلید متفاوت، امکان استفاده فراهم آورده است.
در بسیاری از مواردی که موضوع نیازمند توضیح یا بررسی بیشتر بوده، مسأله با دقت و با بیان همه ابعاد فنی و اجرایی، برای مراجع عظام تقلید ارسال و استفتا شده تا حکم دقیق‌تری صادر شود. این روند باعث شده در این کتاب هم نظر فقهی معتبر و به‌روز داشته باشیم و هم راه‌حلی عملی و قابل‌اجرا پیدا شود.
دکتر معرفت هدف از تدوین این درسنامه را گامی در جهت ارتقای دانش دینی و اخلاق حرفه‌ای مهندسان، پاسخگویی به مطالبات رهبر معظم انقلاب و مراجع عظام تقلید در ترویج سبک زندگی معنوی، و فراهم‌سازی زمینه تدریس «فقه مهندسی» در مقاطع مختلف آموزش عالی عنوان کرده است.
این کتاب به دنبال تبیین این حقیقت است که فقه، فقط عبادات فردی نیست؛ بلکه مجموعه‌ای از مقررات الهی برای همه روابط و فعالیت‌های انسانی است. تلاش شده نشان داده شود که فقه، نه‌تنها راهنمای معنوی، بلکه زیرساخت اصلی قوانین حقوقی کشور است و بی‌توجهی به آن می‌تواند تبعات قضایی و مالی در پی داشته باشد. وقتی مهندس دریابد که تسلط بر احکام فقهی، او را در برابر مشکلات حقوقی و قضایی مصون می‌کند و مانع از تحقق جرم یا خسارت در پروژه‌ها می‌شود، نگاهش به فقه از یک امر صرفاً فردی به یک ضرورت حرفه‌ای و اجتماعی تغییر خواهد کرد.
از ویژگی‌های شاخص این کتاب، مشخص‌سازی مسائل مورد اختلاف فتوایی با علامت ویژه، و ارجاع به مواد قانون مدنی در مباحث مرتبط، به‌منظور آشنایی بیشتر مهندسان با قوانین حقوقی کشور است. این اثر با حمایت سازمان بسیج مهندسین کشور و مجمع حوزویان مهندس و همراهی سازمان‌های نظام مهندسی ساختمان استان قم تهیه و منتشر شده است.
در بخش پایانی مقدمه کتاب، از تلاش‌ها و مشاوره‌های علمی حجج‌اسلام مهندسان ارجمند آقایان مهدی صادق‌نیا، سیدعلی امامیان، محمدعلی معرفت، محمدعرفان معرفت و سیدعلی شهابی موسوی قدردانی شده و از پشتیبانی‌های دکتر محسن قنادزاده رئیس سازمان بسیج مهندسین عمران و معماری کشور، مهندس حسین نیکوکلام مطهر رئیس سازمان بسیج مهندسین عمران و معماری استان قم، مهندس امین مقومی رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور و مهندس مهدی گلستانی‌راد رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان قم تقدیر شده است.
انتظار می‌رود انتشار این کتاب، با برگزاری کارگاه‌ها، همایش‌ها و تولید محتوای آموزشی چندرسانه‌ای، به ارتقای روابط کاری، شکوفایی خدمات مهندسی و پیشگیری از آسیب‌های حرفه‌ای در جامعه مهندسی کشور منجر شود.